Hannover – atrakcje, muzea, ciekawe miejsca – wszystko, co musisz wiedzieć o tym mieście!

Hannover (Hanower) to stolica Dolnej Saksonii w północnych Niemczech – miasto targów, ogrodów i bogatej historii. Choć podczas II wojny światowej aż 90% zabudowy starówki uległo zniszczeniu , dziś Hannover zachwyca odrestaurowanymi zabytkami, nowoczesnymi muzeami i rozległymi terenami zielonymi. To tutaj odbywają się jedne z największych na świecie targów przemysłowych (Hannover Messe), a w miejskich parkach i ogrodach odnajdziemy spokój i piękno natury. Z perspektywy turysty miasto oferuje hannover atrakcje na każdy gust – od historycznych budowli, przez muzea Hannover, po unikalne ciekawe miejsca Hannover, które potrafią zaskoczyć. Poniżej przedstawiamy kompleksowy przewodnik po najważniejszych atrakcjach i praktyczne porady dla odwiedzających to niedoceniane, a jakże interesujące miasto.

W tym artykule:

• Najważniejsze atrakcje turystyczne Hannoveru
• Najciekawsze muzea w Hannoverze
• Informacje praktyczne i porady dla turystów
• FAQ – Najczęstsze pytania o zwiedzanie Hannoveru

Najważniejsze atrakcje turystyczne Hannoveru

Nowy Ratusz w Hanowerze (Neues Rathaus) – okazały gmach z początków XX wieku, będący jedną z głównych atrakcji miasta. Budowę ratusza ukończono w 1913 roku, pochłonęła ona 10 milionów marek niemieckich . Monumentalna budowla zachwyca bogato zdobioną fasadą oraz ogromną kopułą, na której szczycie znajduje się platforma widokowa dostępna dla zwiedzających. Co ciekawe, na wieżę wjeżdża się unikalną windą poruszającą się po łuku – to jedyna taka winda na świecie . Z tarasu pod kopułą rozpościera się wspaniały widok na panoramę miasta. Wewnątrz ratusza warto obejrzeć cztery makiety przedstawiające Hannover w różnych epokach – od czasów średniowiecza po współczesność . U stóp ratusza rozciąga się malowniczy park (Maschpark) z jeziorem, który dodaje temu miejscu uroku i zachęca do spacerów.

• Stare Miasto (Altstadt) – historyczne centrum Hannoveru, które mimo wojennych zniszczeń zostało pieczołowicie odbudowane. Spacerując klimatycznymi uliczkami (m.in. Kramerstrasse, Burgstrasse) można podziwiać ocalałe i zrekonstruowane średniowieczne kamieniczki skupione wokół placu Holzmarkt . Znajduje się tu gotycki Stary Ratusz z czerwonej cegły oraz imponujący kościół Marktkirche (kościół św. Jerzego i Jakuba). Marktkirche, z XIV wieku, to najważniejsza świątynia miasta – podczas wojny spłonęło jej sklepienie, ale ceglane mury przetrwały i dziś znów górują nad starówką . Tuż obok stoi pomnik Marcina Lutra, upamiętniający Reformację w Hanowerze . Starówka to idealne miejsce, by poczuć klimat dawnego Hanoweru – warto przysiąść przy fontannie na Holzmarkt lub zajrzeć do zabytkowej Hali Targowej (Markthalle) pełnej lokalnych specjałów.
• Pałace i Ogrody Herrenhausen (Ogrody Królewskie) – zabytkowy kompleks ogrodowo-pałacowy na północy miasta, dawna rezydencja królów Hanoweru. Ogrody Herrenhausen zaliczają się do najważniejszych barokowych ogrodów w Europie . Założone w XVII wieku, zajmują obszar ok. 136 hektarów i składają się z czterech części: barokowego Wielkiego Ogrodu (Großer Garten), ogrodu botanicznego Berggarten, parku Georgengarten oraz Ogrodu Welfów (Welfengarten) . Każdy z nich ma swój charakter – znajdziemy tu idealnie przystrzyżone żywopłoty, barwne kwietniki, fontanny, labirynty i oranżerie. W ogrodach wznosi się barokowy Pałac Herrenhausen, zniszczony w 1943 r., a odbudowany i otwarty ponownie w 2013 r. jako muzeum i centrum konferencyjne. Tuż obok stoi Pałac Welfów (Welfenschloss), obecnie główny gmach Uniwersytetu Leibniza. Spacer po królewskich ogrodach to uczta dla oka – nic dziwnego, że uchodzą one za jedne z najpiękniejszych ogrodów barokowych na świecie . Na terenie Berggarten mieści się także palmiarnia oraz SEA LIFE Hannover – akwarium prezentujące świat morskich głębin, co czyni to miejsce atrakcyjnym również dla rodzin z dziećmi.

Fragment Ogrodów Królewskich Herrenhausen w Hanowerze – barokowe ogrody należące do dawnej rezydencji królów Hanoweru. (Źródło: getyourguide.pl)

• Aegidienkirche – ruiny kościoła św. Idziego, pozostawione w stanie zniszczenia jako pomnik pamięci ofiar wojny. Gotycka świątynia została zbombardowana w 1943 roku i nigdy jej nie odbudowano – dziś stoi tu tylko ocalała dzwonnica i gołe mury bez dachu. W niszy dzwonnicy zawieszono dzwon podarowany przez Hiroszimę, a w środku znajduje się symboliczny pomnik pokoju. Aegidienkirche robi poruszające wrażenie swoją surową, tragicznie piękną formą i przypomina o burzliwej historii Hannoveru.
• Zamek Marienburg – choć położony ok. 30 km od Hannoveru, warto o nim wspomnieć jako o atrakcji regionu. Ta neogotycka rezydencja królów Hanoweru z XIX wieku malowniczo góruje na wzgórzu wśród lasów. Zamek Marienburg przetrwał czasy wojenne bez uszczerbku i dziś udostępniony jest do zwiedzania – zachwyca bajkową architekturą, salami pełnymi pamiątek po dynastii Welfów oraz wieżą widokową. Można tu dojechać z Hanoweru w ramach półdniowej wycieczki (latem kursuje nawet zabytkowy pociąg parowy). Dla miłośników historii i pięknych zamków to punkt obowiązkowy w okolicy miasta .
• Maschsee – duże sztuczne jezioro miejskie na południe od centrum, otoczone terenami rekreacyjnymi. To ulubione miejsce mieszkańców na spacery, jogging czy żeglowanie. Latem na Maschsee odbywa się festiwal MaschseeFest, podczas którego wokół jeziora działają ogródki piwne, koncerty i atrakcje dla rodzin. W okolicy jeziora wznosi się także nowoczesny budynek opery (Opernhaus) oraz Stadion HDI-Arena – stadion klubu piłkarskiego Hannover 96.
• Eilenriede – miejski „zielony płuc” Hannoveru, jeden z największych lasów miejskich Europy, o powierzchni aż 640 ha (prawie dwukrotnie większy od nowojorskiego Central Parku) . Eilenriede rozciąga się we wschodniej części miasta, oferując dziesiątki kilometrów ścieżek spacerowych i rowerowych, place zabaw, polany piknikowe i nawet park linowy. Spacer po cienistych alejkach Eilenriede pozwala zapomnieć, że znajdujemy się w środku dużego miasta . To idealne miejsce na odpoczynek na łonie natury po dniu zwiedzania.
• Erlebnis-Zoo Hannover – jeden z najbardziej cenionych ogrodów zoologicznych w Niemczech, często chwalony za nowatorskie podejście do ekspozycji zwierząt. Na 22 hektarach zoo odtworzono naturalne środowiska świata: m.in. afrykańską sawannę, gorącą pustynię czy tropikalną dżunglę . Zoo słynie z atrakcji takich jak przejażdżka łódką po rzece Zambezi wśród żyraf i nosorożców czy wioska farmska Meyer’s Farm z wiejskimi zwierzętami. Dzieci pokochają liczne place zabaw i pokazowe karmienia zwierząt. Cały kompleks jest pięknie wkomponowany w otaczający park leśny, co dodatkowo uprzyjemnia wizytę . To świetny punkt programu nie tylko dla najmłodszych – dorośli również będą się tu doskonale bawić.
• Czerwona Nitka (Roter Faden) – unikalna atrakcja sama w sobie: jest to 4,2-kilometrowa trasa turystyczna oznaczona czerwoną linią namalowaną na chodniku, prowadząca przez centrum Hannoveru obok 36 najważniejszych zabytków i punktów interesujących . Wędrówkę zaczyna się przy informacji turystycznej naprzeciw dworca głównego i podążając „nitką” można zwiedzić całe serce miasta bez mapy – linia prowadzi m.in. obok Opery, Starego Ratusza, kościoła Aegidienkirche, Nowego Ratusza, aż z powrotem do dworca . Dostępne są broszury (także po polsku) opisujące poszczególne przystanki na trasie. To świetny sposób na samodzielne zwiedzanie – zamienia odkrywanie miasta w formę zabawy (dzieciom na pewno się spodoba podążanie namalowaną ścieżką) .
• Inne ciekawe miejsca – na mapie Hannoveru znajdziemy też sporo pomniejszych atrakcji. Warto zwrócić uwagę na Nanas – kolorowe rzeźby autorstwa Niki de Saint Phalle nad brzegiem rzeki Leine, które stały się jednymi z symboli miasta. Miłośników sztuki sakralnej zainteresuje piękny barokowy kościół Neustädter Kirche (z grobem słynnego kompozytora G.F. Händla) oraz kościół św. Klemensa – katedra katolicka z XVIII w. Ciekawostką jest też Leineschloss – dawny pałac książęcy nad rzeką Leine, dziś siedziba Landtagu (parlamentu) Dolnej Saksonii. Przed pałacem stoi klasycystyczna kolumna Waterloo upamiętniająca zwycięstwo nad Napoleonem. W upalne dni ochłodę zapewni wizyta w Herman Löns Park ze stawami i ogrodem różanym lub w miejskich kąpieliskach nad jeziorkami. Jak widać, ciekawe miejsca Hannover oferuje zarówno miłośnikom historii i kultury, jak i tym szukającym relaksu na świeżym powietrzu.

Najciekawsze muzea w Hannoverze

Miłośnicy muzeów nie będą się w Hanowerze nudzić – miasto posiada kilka znakomitych placówek wystawienniczych o zróżnicowanej tematyce:

• Muzeum Dolnej Saksonii (Niedersächsisches Landesmuseum Hannover) – największe i najważniejsze muzeum w mieście, mieszczące się w okazałym neorenesansowym gmachu tuż obok Nowego Ratusza. Jego zbiory obejmują sztukę od średniowiecza po XX wiek (Galeria Malarstwa ze sztuką europejską, m.in. dzieła Rembrandta), a także bogate kolekcje z zakresu archeologii, etnologii oraz historii naturalnej . W jednym miejscu można więc podziwiać zarówno średniowieczne rzeźby i egzotyczne maski plemienne, jak i szkielety dinozaurów czy ogromne akwarium słodkowodne. To must-see dla pasjonatów historii i przyrody.
• Muzeum Historyczne Hannoveru (Historisches Museum) – znajdujące się na starówce (przy ulicy Holzmarkt) muzeum poświęcone dziejom miasta. Prezentuje fascynującą wystawę ukazującą rozwój Hanoweru na przestrzeni wieków, ze szczególnym naciskiem na odbudowę miasta po II wojnie światowej . Zobaczymy tu makiety dawnego Hanoweru, zabytkowe stroje, przedmioty codziennego użytku z różnych epok, a nawet oryginalną karocę królewską. Wstęp do muzeum jest bezpłatny, więc tym bardziej warto zajrzeć choćby na godzinkę, by lepiej poznać tło historyczne zwiedzanych miejsc .
• Muzeum Augusta Kestnera (Museum August Kestner) – kameralne muzeum (przy Neuer Markt), gromadzące imponującą kolekcję sztuki starożytnej i użytkowej. Ekspozycja obejmuje m.in. zabytki egipskie (sarkofagi, mumie), antyczne wazony greckie, wyroby rzemiosła artystycznego z różnych epok, a także numizmatykę. Większość zbiorów to dar miejscowego kolekcjonera Augusta Kestnera – stąd nazwa muzeum. Jest to prawdziwa skarbnica dla miłośników archeologii i sztuki antycznej, a kolekcja należy do najważniejszych tego typu w całych Niemczech .
• Muzeum Sprengel – raj dla wielbicieli sztuki nowoczesnej. To nowoczesne muzeum sztuki XX i XXI wieku, znane z jednej z najlepszych w Niemczech kolekcji ekspresjonizmu i kubizmu (m.in. prace Pabla Picassa, Maxa Ernsta, Paula Klee). Nie brakuje tu także sztuki współczesnej – instalacji, fotografii, video-artu. Muzeum leży malowniczo nad brzegiem Maschsee i samo w sobie jest ciekawym przykładem nowoczesnej architektury. Regularnie organizuje wystawy czasowe światowej sławy artystów.
• Wilhelm Busch – Muzeum Karykatury i Sztuki Rysunkowej – unikalna placówka mieszcząca się w zabytkowej willi w Parku Georgengarten (w pobliżu Herrenhausen). Prezentuje dorobek Wilhelma Buscha – XIX-wiecznego humorysty i rysownika, uważanego za prekursora komiksu – oraz prace innych klasyków karykatury i współczesnych twórców komiksu. To lekkie, pełne humoru muzeum ukazuje nieco inne oblicze sztuki i gwarantuje uśmiech na twarzy zwiedzających.

Oprócz powyższych warto wymienić także Kunstverein Hannover (galerię sztuki współczesnej), Muzeum Energetyki (Energium) czy Deutsches Museum für Karikatur und Zeichenkunst (niemieckie muzeum karykatury – de facto to wspomniane muzeum Wilhelma Buscha). Jak widać, muzea Hannover oferują przekrój od historii po awangardę, zaspokajając różnorodne zainteresowania turystów.

Informacje praktyczne i porady dla turystów

Dojazd do Hannoveru: Miasto jest świetnie skomunikowane z resztą Europy. Z Polski do Hanoweru można dotrzeć samolotem (bezpośrednie loty np. z Warszawy), koleją – bezpośrednie pociągi kursują m.in. z Berlina (podróż trwa ok. 1,5 godziny szybkim pociągiem ICE ) czy z Amsterdamu, a także autobusem. Istnieje wiele połączeń autokarowych z Polski – wygodną opcją są komfortowe busy do Niemiec kursujące z licznych polskich miast prosto do Hannoveru. Można również skorzystać z oferty przewóz osób do Niemiec, co pozwala na elastyczne dopasowanie transportu do własnych potrzeb (np. door-to-door z mniejszych miejscowości). Na miejscu, Hannover dysponuje sprawną komunikacją publiczną (tramwaje Stadtbahn, autobusy), więc poruszanie się po mieście jest łatwe i wygodne. Wielu turystów zwiedza centrum pieszo lub na rowerze – miasto jest przyjazne rowerzystom i posiada rozbudowaną sieć ścieżek.

Noclegi: Baza noclegowa w Hanowerze jest bogata – od niedrogich hosteli, przez apartamenty, po hotele o wysokim standardzie. W czasie wielkich targów (np. CeBIT, Hannover Messe) warto rezerwować nocleg z wyprzedzeniem, bo wtedy ceny rosną, a miejsca szybko się zapełniają. Poza sezonem targowym znalezienie przystępnego noclegu nie stanowi problemu. Najwygodniej zatrzymać się w centrum lub w okolicy dworca głównego, skąd wszędzie jest blisko.

Wyżywienie: W Hannoverze nie brakuje restauracji serwujących kuchnię z całego świata, a także typowych niemieckich piwiarni i lokali z currywurst czy schnitzel. Na tradycyjny obiad warto zajrzeć do Markthalle (Hali Targowej) – to hala z różnorodnymi stoiskami gastronomicznymi, gdzie spróbujemy zarówno lokalnych przysmaków, jak i dań kuchni międzynarodowych. Hannover słynie z ciastek Leibniz Keks (to tutaj mieści się fabryka Bahlsen) – koniecznie spróbuj tych maślanych herbatników, będących lokalną ikoną. Wieczorem polecamy spróbować tradycyjnego hanowerskiego napoju Lüttje Lage – unikalnego połączenia piwa i kieliszka schnapsa, które pije się jednocześnie (to lokalna ciekawostka barowa).

Kiedy jechać? Najlepszy czas na wizytę to późna wiosna i lato, gdy ogrody Herrenhausen toną w kwiatach, a miasto tętni życiem na świeżym powietrzu. Latem odbywa się m.in. wspomniany festiwal nad Maschsee oraz największy na świecie festyn strzelecki Schützenfest Hannover – ogromny lunapark z paradami i strzelnicami, przyciągający tłumy . Jesienią uroku dodają parki w złocistych barwach, a zimą warto przyjechać na Jarmark Bożonarodzeniowy – hanowerskie Stare Miasto zamienia się wtedy w świąteczną krainę z kramami, grzanym winem i dekoracjami. Zimą jest chłodno, ale klimat jarmarku wynagradza temperaturę. Jeśli planujesz zwiedzanie głównie muzeów i atrakcji indoorowych, również chłodniejsze miesiące będą odpowiednie – unikniesz tłumów, a hotele są tańsze.

Bezpieczeństwo i wskazówki: Hannover uchodzi za miasto bezpieczne dla turystów – standardowe środki ostrożności w centrum wystarczą. Informacja turystyczna znajduje się naprzeciw dworca głównego (Ernst-August-Platz) – warto tam zajrzeć po bezpłatne mapki (także w j. polskim) i aktualne informatory o wydarzeniach. Dobrym pomysłem jest skorzystanie z HannoverCard – karty turystycznej, która uprawnia m.in. do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską i zniżek na wstępy do wielu atrakcji. Jeśli masz więcej czasu, rozważ wypożyczenie roweru miejskiego lub wycieczkę podmiejską pociągiem do pobliskich urokliwych miasteczek (jak średniowieczne Celle czy bajkowe Hameln – miasto legendarnego szczurołapa).

Na koniec warto podkreślić, że choć Hannover nie jest tak popularny jak Berlin czy Monachium, potrafi pozytywnie zaskoczyć. To miasto łączące historyczny urok (odbudowane zabytki starówki, królewskie ogrody) z nowoczesnym rytmem życia i wydarzeniami na skalę światową. Hanower atrakcje oferuje różnorodne – każdy znajdzie tu coś dla siebie, niezależnie czy interesuje go architektura, sztuka, przyroda czy po prostu przyjemna atmosfera niemieckiego miasta niezadeptanego przez tłumy turystów. Jeśli planujesz objazd po Niemczech, Hannover będzie świetnym przystankiem na 1-2 dni. A będąc w północnych Niemczech, możesz przy okazji wyskoczyć na weekend w Berlinie – stolica oddalona jest tylko o około 280 km i 1,5 godziny jazdy pociągiem. Tymczasem życzymy udanego pobytu w Hanowerze – niech przyniesie wiele niezapomnianych wrażeń!

FAQ – Najczęstsze pytania o zwiedzanie Hannoveru

Q: Jakie atrakcje warto zobaczyć w Hanowerze?

A: Podczas wizyty w Hanowerze warto zobaczyć przede wszystkim Nowy Ratusz z wieżą widokową, malownicze Ogrody Królewskie Herrenhausen, zabytkowe Stare Miasto z kościołem Marktkirche i uroczym placem Holzmarkt, a także ruiny kościoła Aegidienkirche – poruszający pomnik historii. Popularne są również spacer szlakiem „Czerwonej Nitki” (oznaczonym na chodnikach szlakiem turystycznym po 36 najważniejszych punktach miasta) oraz relaks nad jeziorem Maschsee. Dla rodzin z dziećmi obowiązkowym punktem będzie wizyta w znakomitym zoo Erlebnis-Zoo Hannover.

Q: Jakie są najciekawsze muzea w Hanowerze?

A: W Hanowerze znajdziesz wiele muzeów o różnej tematyce. Najważniejsze z nich to Muzeum Dolnej Saksonii (sztuka, archeologia, przyroda – bardzo wszechstronne zbiory), Muzeum Historyczne Hannoveru (poświęcone historii miasta, wstęp wolny), Muzeum Augusta Kestnera (sztuka starożytna i użytkowa), a dla miłośników sztuki nowoczesnej – Muzeum Sprengel. Ciekawostką jest Muzeum Karykatury Wilhelma Buscha w parku Georgengarten. Dzięki tak szerokiemu wyborowi muzea Hannover zadowolą i pasjonatów historii, i fanów sztuki współczesnej.

Q: Jak dojechać z Polski do Hanoweru?

A: Opcji jest kilka. Najszybciej dotrzesz samolotem (bezpośrednie loty są dostępne np. z Warszawy do Hanoweru). Wiele osób wybiera podróż pociągiem – np. z Berlina to tylko ~1,5 godziny jazdy ekspresowym ICE , są też połączenia z innych miast Niemiec. Z Polski kursują liczne autobusy dalekobieżne do Hanoweru – to dość ekonomiczna opcja. Można skorzystać z usług firm oferujących przewóz osób do Niemiec, które dowożą pasażerów bezpośrednio z wielu polskich miejscowości. Jeśli podróżujesz samochodem, Hanower leży przy autostradzie A2, która biegnie od wschodniej granicy Niemiec (Świecko) aż po region Nadrenii – jazda autem z Poznania zajmuje około 5-6 godzin (ok. 600 km). Na miejscu zalecamy zostawić auto i korzystać z komunikacji miejskiej, bo parkowanie w centrum jest płatne i bywa kłopotliwe.

Q: Kiedy najlepiej odwiedzić Hanower?

A: Najlepszym okresem na zwiedzanie Hanoweru jest późna wiosna oraz lato. W maju i czerwcu kwitną ogrody Herrenhausen, a pogoda sprzyja spacerom po parkach i starówce. Lato obfituje w wydarzenia plenerowe – na przełomie lipca/sierpnia odbywa się wielki festyn nad Maschsee, w lipcu również słynny Schützenfest (tradycyjny festyn strzelecki uważany za największy na świecie ) pełen atrakcji. Jesień (wrzesień-październik) jest również dobra – tłumy już mniejsze, a parki pięknie kolorowe. Zima w Hanowerze bywa chłodna, ale grudniowy Jarmark Bożonarodzeniowy na starówce tworzy magiczną atmosferę świąt. Jeśli celem są muzea i targi, można przyjechać o dowolnej porze roku – pamiętaj tylko, że w okresie dużych targów (np. Hannover Messe w kwietniu) miasto bywa zatłoczone i droższe.

Q: Ile dni przeznaczyć na zwiedzanie Hanoweru?

A: Najważniejsze atrakcje Hannoveru można zobaczyć nawet w 1-2 dni. Jeden dzień wystarczy, by zwiedzić centrum: Stare Miasto, Nowy Ratusz (wraz z wjazdem na kopułę), przejść „Czerwoną Nitką” i zajrzeć do jednego-dwóch muzeów. Jeśli jednak chcesz na spokojnie nacieszyć się urokami miasta, polecamy dwa pełne dni – drugiego dnia można spędzić więcej czasu w Ogrodach Herrenhausen, odwiedzić zoo lub wybrać się na krótką wycieczkę podmiejską (np. do zamku Marienburg). Hanower świetnie sprawdza się też jako przystanek w podróży – w dwa dni poczujesz klimat miasta i zobaczysz najważniejsze miejsca, nie spiesząc się zanadto. Jeśli masz możliwość, rozważ pozostanie na wieczór, by zobaczyć podświetlony Nowy Ratusz i klimatyczne uliczki starówki nocą – to piękne dopełnienie wrażeń ze zwiedzania.